Απομνημονεύματα του Γιώργου Κωστάκη

Ο Γιώργος Κωστάκης στην αυτοβιογραφία του για τη ρωσική πρωτοπορία γράφει.


Χαίρομαι πολύ που σας γνωρίζω. Είμαι ο Γιώργος Κωστάκης. Η υπέροχη επιμελήτριά μας, η Λάρα, σας είπε ήδη κάποια πράγματα, όπως λόγου χάρη για την στιγμή που συνειδητοποίησα ότι για μένα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον και δημιουργικό το να αφιερώσω τη ζωή μου στη ρωσική πρωτοπορία.


Σταδιακά άρχισα να δίνω ό,τι έργα είχα συλλέξει πριν. Δώρισα ένα πίνακα στο Μουσείο Πούσκιν, κάποια άλλα αγοράστηκαν από συλλέκτες. Αργότερα, αντάλλαξα κάποιους παλιούς μου πίνακες με έργα πρωτοπορίας. Κινούμουν εντελώς στα τυφλά επειδή δεν είχα γνώσεις για την πρωτοπορία. Γνώριζα τα ονόματα του Σαγκάλ, του Καντίνσκι, είχα ακούσει για τον Μαλέβιτς, αλλά δεν ήξερα ποιοι ήταν όλοι αυτοί και αυτές οι καλλιτέχνες και οι καλλιτέχνιδες και ποια ήταν η θέση τους στην ιστορία της τέχνης.


Έπρεπε να κάνω έρευνα και αποδείχτηκε ότι αυτό ήταν μια δύσκολη εργασία. Καταρχάς, η πρωτοπορία ήταν απαγορευμένη εκείνη την εποχή και εκείνοι που είχαν τέτοια έργα, δεν τα είχαν σε κοινή θέα. Τα έκρυβαν και απέφευγαν να τα δείξουν. Και, φυσικά, κανένας δεν ενδιαφερόταν για την αγορά έργων της πρωτοπορίας τότε.


Πολλοί φίλοι και συγγενείς με έβλεπαν με λύπηση. Πίστευαν ότι έκανα μεγάλο λάθος να αποχωριστώ την παλιά μου συλλογή, αγοράζοντας, όπως όλοι θεωρούσαν, κάποιες "ανοησίες". Για τους συλλέκτες της Μόσχας, απέκτησα τον κοροϊδευτικό χαρακτηρισμό "ο εκκεντρικός Έλληνας" που συλλέγει άχρηστα σκουπίδια.


Όταν κατάφερα να αποκτήσω έναν μεγάλο αριθμό έργων της Ποπόβα, ξεκίνησα νέες αναζητήσεις. Με ενδιέφερε πολύ η Όλγα Ρόζανοβα. Ήταν πολύ δύσκολο να εντοπισω έργα της. Όλα τα χρόνια που συνέλεγα, κατάφερα να αποκτήσω μόνο έξι ή επτά έργα της, ακουαρέλες και γκουάς σε χαρτί. Επίσης δυσκολεύτηκα με τα έργα του Κλιούν αλλά όταν τα βρήκα, τα αγόρασα αμέσως.


Το διαμέρισμά μου άρχισε σιγά-σιγά να μετατρέπεται σε μουσείο.

Αργότερα κατάφερα να βρω και να αγοράσω έργα του Τάτλιν, του Λισίτσκι, του Ρότσενκο.


Πρέπει να πω ότι αν δεν ήμουν εγώ, πολλά έργα της πρωτοπορίας θα είχαν χαθεί. Εκείνη την εποχή στη Σοβιετική Ένωση, εκτός από εμένα, σχεδόν κανείς δεν τα χρειαζόταν. Μόνο αφού άρχισα εγώ να συλλέγω και να δείχνω τη συλλογή μου, κάποιοι ξένοι άρχισαν να την βλέπουν με ενδιαφέρον. Άρχισαν να ταξιδεύουν ειδικά στη Μόσχα για να αναζητήσουν έργα της πρωτοπορίας και να τα αγοράσουν. Πρέσβεις, σύμβουλοι, διευθυντές δυτικών μουσείων, ποιητές, συγγραφείς που επισκέπτονταν τη Μόσχα, έρχονταν στο διαμέρισμά μου στη λεωφόρο Βερνάντσκι για να δουν τη συλλογή μου.


Μια φορά, ο κύριος Νόρμαν Ρέϊντ, διευθυντής - εκείνη την εποχή - της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου, ήρθε στη Μόσχα και μου είπε: "Αν είχες κάνει για τη Βρετανία ό,τι έκανες για τη Ρωσία, θα ήσουν σήμερα Sir Κωστάκης". Σταδιακά, το μυστικό μου άρχισε να γίνεται γνωστό. Οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των επίσημων αρχών... και της Κα-γκε-μπε, συνειδητοποίησαν ότι ο "εκκεντρικός Έλληνας" που είχε συλλέξει για πολλά χρόνια άχρηστα "σκουπίδια" είχε στην πραγματικότητα συλλέξει μια πολύ αξιόλογη συλλογή. Ήρθε μια στιγμή που το να ζω στη Μόσχα με μια τέτοια συλλογή έγινε δυσάρεστο. Φοβόμασταν για ληστείες, επιθέσεις εναντίον μας και διαρρήξεις στο σπίτι μας. Μάλιστα συνέβη και αυτό: μια φορά με λήστεψαν.


Άρχισα να νιώθω ότι με απειλούν και με εκβιάζουν.


Αυτό συνεχίστηκε για κάποιο καιρό. Στην οικογένειά μου είχαμε κουραστεί. Και δεν άντεξα πια. Αποφάσισα να φύγω από την Σοβιετική Ένωση. Αλλά δεν ήταν εύκολο. Πρότεινα να αφήσω ένα μεγάλο μέρος της συλλογής μου ως δωρεά στην Πινακοθήκη Τρετιάκοφ της Μόσχας και ζήτησα να μου επιτραπεί να πάρω μαζί μου φεύγοντας το άλλο μέρος.


Αυτά τα έργα είναι σήμερα η βασική συλλογή του μουσείου στο οποίο ήρθατε. Στη συλλογή μου υπάρχουν έργα από περίπου πενήντα καλλιτέχνες της ρωσικής και σοβιετικής πρωτοπορίας.

Πισω Μενού